Overactieve Bijschildklieren (hyperparathyreoïdie)

2023 Auteur: Wallace Forman | [email protected]. Laatst gewijzigd: 2023-05-24 12:25

Overactieve bijschildklieren

Als de bijschildklieren overfunctioneren (hyperparathyreoïdie, HPT), wordt er te veel bijschildklierhormoon afgegeven, bijvoorbeeld door verschillende ziekten. De bijschildklieren maken dit hormoon aan, wat een grote invloed heeft op de calciumbalans.

Bijschildklierhormoon wordt verhoogd als er een calciumtekort is. Hierdoor neemt de calciumconcentratie in het bloed toe. Dit gebeurt enerzijds door verhoogde botafbraak, anderzijds door verminderde uitscheiding van calcium via de nieren en verhoogde opname in de darm.

Calcium is essentieel voor veel processen in het lichaam. Naast botten is het nodig voor het gebit en voor een aantal biologische functies zoals spiercontractie (hartactiviteit), prikkelbaarheid van de zenuwen en nog veel meer.

De vier bijschildklieren van ongeveer linzengrootte (Parathyroideae) bevinden zich aan de achterkant van de schildklier (glandula thyroidea). Dit ligt op zijn beurt in de keel net onder het strottenhoofd op de voorwand van de luchtpijp.

navigatie

• Lees verder
• meer over het onderwerp
• Advies, downloads & tools
• Wat zijn de oorzaken van overactieve bijschildklieren?
• Wat zijn de symptomen?
• Hoe wordt de diagnose gesteld?
• Hoe wordt de behandeling uitgevoerd?
• Aan wie kan ik vragen?

Wat zijn de oorzaken van overactieve bijschildklieren?

Een overactieve bijschildklier kan verschillende oorzaken hebben:

• Primaire hyperparathyreoïdie (pHPT). Er is een stoornis van de functie van de bijschildklieren als gevolg van een aandoening van de bijschildklieren. De bijschildklieren maken te veel bijschildklierhormoon aan en het calciumgehalte in het bloed wordt verhoogd (hypercalciëmie). Vaak is de reden bijvoorbeeld goedaardige nieuwe weefselvorming (solitair adenoom) van de bijschildklieren, minder vaak komen kwaadaardige tumoren voor. Het is ook zeldzaam vanwege een bepaald erfelijk syndroom (MEN, multiple endocriene neoplasie). Een pHPT kan spontaan of in gezinnen voorkomen.
• Secundaire hyperparathyreoïdie (sHPT). De bijnieren reageren op een bestaand calciumtekort als gevolg van een ziekte met verhoogde productie van bijschildklierhormoon. Dit komt meestal voor bij vitamine D-tekort en nierfunctiestoornissen. Minder vaak voor bij inflammatoire darmaandoeningen.
• Tertiaire hyperparathyreoïdie. Dit ontwikkelt zich na een secundaire HPT die al jaren bestaat. De constante overstimulatie van de bijschildklieren leidt tot tertiaire HPT. Meestal bij dialysepatiënten als gevolg van jarenlange nierinsufficiëntie.

Opmerking De term pseudohypoparathyreoïdie verwijst naar bepaalde ziekten waarbij resistentie bestaat tegen bijschildklierhormoon (verstoring van de bijschildklierhormoonreceptor of verminderde activiteit in het metabolisme).

Zeer zelden is er een geneesmiddelgeïnduceerde vorm die kan optreden bij lithiumtherapie. Lithiumtherapie wordt bijvoorbeeld gebruikt bij bipolaire stoornissen.

Wat zijn de symptomen?

Symptomen van primaire hyperparathyreoïdie zijn vaak niet-specifiek. Tegenwoordig kan dit vroegtijdig worden opgespoord door bloedonderzoek, zodat er geen of lichte symptomen zijn. De algemene symptomen zijn onder meer:

• vaak plassen (polyurie),
• verhoogde dorst, overmatig drinken (polydipsie),
• Misselijkheid,
• Braken,
• Verlies van eetlust,
• Constipatie,
• Gebrek aan drive, depressie,
• Spier zwakte,
• gemakkelijke vermoeidheid,
• Verhoging van de bloeddruk,
• Hartfalen ook
• Hoofdpijn.

Naarmate de ziekte voortschrijdt, kunnen zich stenen (bijv. Nierstenen) vormen en de resulterende pijn (steenpijn). Er zijn aandoeningen van de nierfunctie (zoals nierinsufficiëntie) en botmetabolisme (osteoporose, botbreuken, botpijn). Bovendien hebben de overactieve functie en overtollig calcium invloed op het maagdarmgebied. Deze tekens zijn echter zeer zeldzaam.

Bij secundaire hyperparathyreoïdie kan het volgende optreden:

• Symptomen van de onderliggende ziekte
• Botpijn, gebroken botten

Tertiaire hyperparathyreoïdie

• Symptomen van secundaire hyperparathyreoïdie
• Verkalkingen

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De verduidelijking is vaak gebaseerd op een routinematige laboratoriumtest die bijvoorbeeld een verhoogd calciumgehalte aantoont. De arts licht mogelijke oorzaken voor de veranderingen toe.

Essentieel voor de diagnose zijn onder meer bepaalde laboratoriumtesten: calcium-, fosfaat- en bijschildklierhormoonspiegels alsook het herkennen van de oorzaken van de hyperfunctie, de ernst van de aandoening en eventuele schade. Hiervoor kunnen verschillende tests worden uitgevoerd, waaronder:

• Ultrasoon
• Bijschildklierscintigrafie
• Controleer de nierfunctie
• zelden CT, MRI
• Röntgenfoto enz.

Meer informatie over examens.

Hoe wordt de behandeling uitgevoerd?

De behandeling is bedoeld om het calciumgehalte in het bloed te normaliseren. Afhankelijk van de individuele situatie van de getroffen persoon en de oorzaak van de hyperfunctie, gebeurt dit met:

• Bij primaire hyperparathyreoïdie, vaak chirurgische ingreep, mogelijk met behulp van calcimimetica, toediening van geneesmiddelen die botverlies remmen (bisfosfonaten, selectieve oestrogeenreceptormodulatoren)
• Behandeling van secundaire schade zoals osteoporose (meestal bisfosfonaten)
• Bij secundaire hyperparathyreoïdie, behandeling van de onderliggende ziekte, vitamine D-suppletie, calciumsuppletie indien nodig.
• Follow-upcontroles van het calciumgehalte in het bloed

Aan wie kan ik vragen?

Contactpunten zijn:

• Huisarts
• Specialist in interne geneeskunde (gespecialiseerd in endocrinologie)
• in de ziekenhuisinstituten of afdelingen interne geneeskunde (endocrinologie)

Andere specialisten kunnen worden betrokken.